Každý spolek je ovlivňován silnými osobnostmi, které v něm působí. Bylo tomu tak i při vzniku Sboru dobrovolných hasičů v Bojkovicích, v průběhu jeho stotřicetiletého trvání a je tomu tak i v tyto dny. Na tomto místě bychom měli psát o práci a životě zakladatelů sboru, všech jeho předsedech, starostech, náčelnících, velitelích, jednatelích, strojnících, zbrojířích, vedoucích mládeže a dalších, kteří se ve vedení sboru vystřídali. Měli bychom psát o každém členovi sboru. K tomu však nemáme dostatek informací a prostoru. Nechť nám to ti, na které se v této knize nedostalo, prominou.
O těch starších, kteří už mezi námi nejsou, toho víme méně, a tak dále uvádíme alespoň to málo, co jsme v historických pramenech našli a co zůstalo ve vzpomínkách pamětníků. Doplnění profilů osobností sboru jako byli Karel Dolina, Joža Ogrodník, Jan Libosvár, František Pitka, František Zvonek, Vladimír Mazálek, Antonín Štipčák, Augustin Dolina, Jan Rybníkář a další a další, nechť je výzvou následovníkům.
Vzpomínáme na…
Filip Spöttle
Nezdolným hasičským průkopníkem byl Filip Spöttle, kterého směle můžeme označit za zakladatele hasičského sboru v Bojkovicích. Významně jej ovlivnil Václav Koželuha, mlynář v Bílovicích, který byl propagátorem hasičské myšlenky. Filip Spöttle byl správcem lihovaru na světlovském panství a díky své autoritě brzy získal další stoupence. Ti v roce 1882 iniciovali založení sboru, které obecní zastupitelstvo 19. února 1882 doporučilo nadřízeným orgánům ke schválení. Dalšího rozvoje sboru se Spöttle nedočkal, zemřel náhle na konci roku 1882.
Josef Varada
Prvním velitelem sboru se stal sedlářský mistr Josef Varada. Jeho zásluhou se ve sboru ihned po jeho vzniku začalo s výcvikem hasičů a jejich vyzbrojováním poté, co byly k dispozici finanční prostředky. Právě pravidelný výcvik, který se stal nedílnou součástí nedělního dopoledne v Bojkovicích, významně zvyšoval účinnost zásahů oproti neorganizovaným hašením požárů v minulosti. Pravidelně na své náklady zajížděl do jiných měst, aby poznával, jaké pokroky dělají u jiných sborů a učil se od nich. V roce 1892 nastaly velké rozpory mezi ním a ostatními členy a Varada se vzdal náčelnictví. Zemřel v roce 1900.
Josef Kotek
Nadučitel ze Záhorovic Josef Kotek byl prvním cvičitelem sboru. Jak se píše v historických záznamech: pro myšlenku hasičskou v kraji nejvíce a s láskou pracoval. Zúčastnil se i památného sjezdu ve Slavkově v roce 1883, na němž byl položen základ Českého ústředí jednoty moravsko-slezských dobrovolných hasičských sborů na Moravě. Dne 5. července 1893 byl zvolen předsedou XVIII. hasičské župy vytvořené pro soudní okresy Uh. Brod a Valašské Klobouky. Zemřel v roce 1934.
MUDr. Josef Tillich
Byl zvolen starostou sboru v roce 1904 po náhlé smrti dosavadního starosty Adolfa Cillicha. Pocházel z Velkého Újezda u Olomouce, kde se narodil jako syn kováře. V roce 1897 se stal obvodním lékařem v Bojkovicích. Jeho zásluhou došlo ke snížení onemocnění tuberkulózou zejména na Kopanicích.
Pod jeho vedením se zvyšovala odborná úroveň hasičského sboru a rozvinul se spolkový život. Bylo uspořádáno mnoho divadelních představení, zábavných výletů a vzdělávacích akcí. V čele sboru stál plných třicet let. Lidé i členové sboru jej ctili a vážili si jej pro jeho lidumilnou povahu, o čemž svědčila i nevšední účast na jeho pohřbu. Zemřel náhle v roce 1934.
Josef Huška
V roce 1899 se stal cvičitelem a v roce 1901 byl zvolen za náčelníka. Bylo to ocenění jeho svědomitosti a věrnosti hasičské myšlence, které se věnoval po celý svůj další život. Podílel se na vybudování pevné organizace sboru, do kterého vstoupil v roce 1893 a byl jeho členem úctyhodných 48 let. Byl rovněž župním náčelníkem a čestným náčelníkem sboru. Věnoval se i práci v kulturní oblasti jako jednatel Občanské besedy. Byl členem Sokola. Vystudoval nižší průmyslovou školu v Brně a později se stal v roce 1905 cestmistrem pro soudní okres Bojkovice. Díky němu byly cesty v okrese vždy v dobrém stavu. Byl známý svou pečlivostí, dochvilností a poctivostí. Otevřeným jednáním s druhými získal mnoho dobrých přátel. Zemřel po dlouhé těžké nemoci 3. ledna 1940. Jeho pohřbu se zúčastnilo přes 200 bratrů z okolních sborů včetně krajského velitele Moravské zemské jednoty hasičské. Ve sboru působili čtyři generace rodu Hušků.
Josef Poleďnák
Narodil se ve Věžkách u Kroměříže. Státní učitelský ústav vystudoval v Kroměříži. Téměř celý svůj život působil jako učitel v Bojkovicích. Svou činnost učitele a pedagoga rozšířil o výchovu požárnického dorostu, kterému se věnoval téměř až do konce svého plodného života. Vychoval mnoho dobrých členů požárního sboru.
Za jeho působení byly položeny základy práce s mládeží. První dorostenecká družstva vycvičil již v roce 1947. Od roku 1953 organizoval hasičské kroužky ve školách jak pro hochy tak i pro dívky. V roce 1953 vedl první úspěšné družstvo dorostenců, které se stalo nejlepším okresním družstvem. Bylo dokonce v témže roce nasazeno k zásahu u požáru, což jim vyneslo velké uznání. Josef Poledňák byl náročný a spravedlivý dlouholetý velitel sboru (1948 -1956), kterého druzí velmi respektovali. Zemřel v roce 1977.
Emil Blahůšek
Emil Blahůšek vystřídal v roce 1957 ve funkci velitele Josefa Poledňáka a stal se další výraznou osobností v životě bojkovského hasičského sboru. Navázal tak na své zkušenosti cvičitele, odpovědného za výcvik aktivních členů zásahové jednotky v letech 1953 – 1956. Z funkce velitele odešel v roce 1963, kdy se stal předsedou Národního výboru v Bojkovicích.
V roce 1964 se stal velitelem sboru a tuto funkci svědomitě vykonával až do začátku osmdesátých let. Vedle toho byl dlouhá léta členem Okresního výboru požární ochrany v Uherském Hradišti. Lojza byl skromný a pracovitý velitel, který nechyběl při žádném zásahu, soutěži nebo jiné události, na níž se sbor podílel. Zemřel v roce 2008.
Rudolf Hela
Už od ranného dětství se dostal mezi hasiče. Jeho otec Rudolf Hela st. byl prvním řidičem sboru. Pracoval jako šofér v místní sodovkárně a tak, když sbor získal v roce 1930 motorovou dvoukolovou stříkačku (které se říkalo červená), zjistili, že nebude snadné tahat ji k požárům s pomocí koňských spřežení. O zakoupení motorového vozidla pro hasiče nemohla být v té době ani řeč a tak se po čase domluvili s majitelem sodovkárny Emilem Bajerem, že se k tažení stříkačky využije jeho nákladní automobil Praha AN (lidově Anča). To bylo v roce 1935 a tehdy se členem hasičského sboru stává i Rudolf Hela st.. Jistě netušil, že je to osudové rozhodnutí i pro jeho syna Rudolfa, který se narodil 19. srpna 1929. Jak sám často vzpomínal:
„U hasičů jsem byl prakticky od toho momentu, kdy k nim vstoupil můj otec. Často jsem s ním jezdil, když měl zapřihnutou červenou stříkačku a vozili jsme hasiče na cvičení. Když pak za války hasiči koupili vůz Mercedes, otec ho šoféroval. Tomu autu jsem propadl a hned jak to šlo, stal jsem se hasičem a hasičárny jsem se už nezbavil.“
Rudolf Hela ml. se narodil a vyrůstal v sodovkárně u Bajerů. Vyučil se automechanikem pod vedením mistra Oldřicha Trejbala, který jej zasvětil do umění opravovat auta a jejich motory a on tuto dovednost a um rozvíjel po celý život. A tak za ním až do pozdního věku lidé přicházeli, aby jim poradil, opravil jejich auto, ať už bylo jakékoliv, či pomohl vyřešit zdánlivě neřešitelný problém. Neuměl říci ne. Vždy pomohl, poradil, podal pomocnou ruku.
Po vyučení nejprve pracoval v dílně a pak v roce 1948 začal jezdit s nákladním autem v mlékárně. To už byl i u hasičů a jak jinak než řidičem. Přišel čas, kdy musel nastoupit na základní vojenskou službu. Po návratu z vojny se nejprve vrátil k volantu mlékárenského auta, aby se později stal řidičem autobusu. Ke konci padesátých let se opět vrátil za volant vozu „erena“, jak se říkalo oblíbeným pragovkám a až do začátku osmdesátých let rozvážel okna a dřevěné bedny z místní stolárny. Vedle své těžké práce a dlouhých hodin za volantem, kdy ujel více jak 1,5 milionu kilometrů, se dokázal doslova tělem i duší již od svých 14 let věnovat hasičskému sboru.
Jako řidič hasičského auta a strojník zasahoval snad u každého požáru nebo povodně až do své sedmdesátky, kdy už mu zdraví nedovolovalo běžet do hasičárny, jak ho lidé vídávali vždycky, když zahoukala siréna.
Rudolf Hela pracoval dlouhá léta jako strojník. Působil v okresním štábu výcviku a v rámci okrsku jako okrskový strojník. Hasičům zůstal věrný až do svého úrazu, který ho až do jeho smrti připoutal na lůžko. Dokud mohl, zajímal se o činnost zásahové jednotky, zúčastňoval se výcviků i členských schůzí. Na těch předával své zkušenosti mladším členům sboru. Měl mezi hasiči velkou spoustu kamarádů, pravidelně se zúčastňoval setkání zasloužilých členů z celého okresu a pokud to šlo, nevynechal žádnou významnou oslavu okolních sborů, kde byl vždycky vítaným hostem.
Rudolf Hela se staral o celou řadu bojkovských hasičských aut, ale i aut a stříkaček z okolních sborů. Jeho miláčkem byl Mercedes, s nímž už jezdil i jeho otec. I díky němu je tento skvost stále chloubou místního hasičského sboru. Svojí příkladnou obětavostí naplňoval krédo předků: „Bohu ke cti, bližnímu ku pomoci, vlasti k obraně.“
Zemřel po delší nemoci 3. února 2009.
Za svou činnost u Sboru dobrovolných hasičů obdržel celou řadu čestných uznání a vyznamenání: Za příkladnou práci, Za zásluhy, Za mimořádné zásluhy, Za věrnost, Medaile sv. Floriána. Nejvyšší vyznamenání, které mu bylo uděleno byl titul Zasloužilý hasič.
Současníci….
Jindřich Dolina
Jindřich Dolina je dnes nestarším žijícím bojkovským hasičem a taky největším současným pamětníkem, který se sborem prožil téměř polovinu jeho stotřicetileté historie. Narodil se 2. července 1929 v Bojkovicích. Vyučil se sedlářem a čalouníkem v sedlářství u Staníků, kde pracoval až do svého nástupu na vojenskou základní službu v roce 1951. Když se v roce 1953 vrátil z vojny domů, nastoupil do mlékárny, kde pracoval celou dobu a nějaký čas i jako důchodce.
„Již jako malý kluk jsem se zajímal o hasiče. Ono to ani nešlo jinak. Pamatuji si, jak každou neděli měli cvičení. Tehdy byla hasičárna v budově obecné školy, vedle okresního soudu, tam kde je dnes pošta. Tam se seřadili a v pořadovém tvaru šli na cvičiště, které bylo Na Výpustě, v místě, kde je dnes pálenice. Do kroku jim vytruboval trubač, který je trubkou svolával i v případě požáru. Jako děti jsme za nimi chodily a oni nás stříkali vodou. Když hořelo, jezdil ten trubač na kole po Bojkovicích a svolával hasiče troubením: „Hoří!“
Do roku 1948 byl organizován v katolické tělocvičné jednotě Orel. Tu však komunisté v roce 1948 zrušili a mladí, kteří jsme chtěli být nějak aktivní, jaksi automaticky přešli k hasičům. Bylo jich deset.
Pan Dolina se ihned zapojil mezi aktivní členy a prodělával potřebný výcvik. Přitom již zasahoval u svých prvních požárů. Třeba v roce 1950, když hořel rodinný dům v Krhově.
V roce 1951 nastoupil vojenskou základní službu, a když v říjnu 1953 přišel z vojny domů, vrátil se i k hasičům, kde jako činný zasahoval u požárů až do pozdního věku.
Hasiči se podíleli i na dalších akcích, do kterých se Jindřich Dolina zapojil. Pomáhal při velké povodni, která postihla Bojkovice v roce 1959. Zasáhla hlavně dolní část Bojkovice. Velkou odvahu projevil při záchraně prasat u Slavíčků i při následném čerpání vody ze zatopených sklepů.
„Vzalo to most u Sedláčkového. Voda šla od Komně, ve stolárně strhla desky a ucpalo to mosty. Pan Kozáček měl na podvrátí Tatru a jenom křičel: „Chlapci neotvírejte vrata, aby mně to auto neuplavalo.“
U Slavíčků museli hasiči uvázat lano od nich nahoru na pešunk ke kolejím, aby mohli prasata vynést ze zatopených chlévů.
„V roce 1972 přišla voda od Pitína a od Kolelače. Mosty u Albechtového a ten pod ním měly uprostřed koryta ocelové podpěry. Na ně se zachytilo dřevo a všechno možné. Mosty se ucpaly a voda šla městem. Pak následovalo čištění sklepů.“
Voda ze sklepů se táhala často, když jí po deštích měli lidé plné sklepy.
Pan Dolina míval pravidelně službu při častých bojkovských motokrosech na Hradské Nivě.
Co panu Dolinovi dalo těch 64 roků u hasičů?
„Zažili jsme dobré i zlé. To bylo tak, že přišla středa a automaticky se ta partyja činných členů sešla na hasičárně. Bylo nás do dvaceti a kdo měl čas tak týden, co týden, přišel. Brali jsme to vážně.“
Dal byste se k hasičům zase, kdyby vám bylo 18 roků?
„Co by ne, bylo u toho kolikrát veselo. Ovšem musí k tomu člověk mít chuť a lásku. To bylo dřív jiné. Doma bylo dost práce. Ale když přišel čas na cvičení, tak se šlo cvičit. Jezdilo se po soutěžích. Přišla neděle a už se jelo. No a když zahoukala siréna tak se jelo taky, hasit a zachraňovat.“
Jindřich Dolina je příkladem skromnosti a poctivé pracovitosti. Za svou činnost u Sboru dobrovolných hasičů obdržel celou řadu čestných uznání a vyznamenání: Vzorný požárník, Za příkladnou práci, Za zásluhy, Za mimořádné zásluhy, Za věrnost, Medaile sv. Floriána.
Karel Polanský
Je jedním z těch, které k hasičské myšlence, ještě coby žáka měšťanské školy, přivedl učitel a hasičský cvičitel Josef Poledňák. V padesátých letech se právě on intenzivně věnoval práci s mladými hasiči a významně tak ovlivnil celé generace chlapců i dívek. A taky Karla Polanského, který se jako sotva patnáctiletý stal v roce 1961 členem bojkovského hasičského sboru.
Karel se narodil 4. června 1947 v rodině tesaře Stanislava Polanského, který byl dlouhá léta přispívajícím členem sboru. Vyučil se strojním zámečníkem, udělal si průmyslovku. Pracoval nejprve v Zevetě a poté až do důchodu v ZŤS.
Hned při svém vstupu mezi dospělé zapadl rovnýma nohama mezi generaci starších hasičů jako třeba bratři Augustin a Jindřich Dolinové, Antonín Štipčák, Rudolf Hela. S nimi i cvičil a jezdil na soutěže.
S úctou vzpomíná především na Josefa Poledňáka a jeho elegantní, tak trochu nehasičskou zelenou uniformu. Byl Karlovi vzorem a tak brzy poté, co se do Bojkovic vrátil po skončení základní vojenské služby, začal v roce 1970 pracovat jako vedoucí mládeže a byl dlouhá léta činný v zásahové jednotce.
Hasičům často hrozí nebezpečí, i když oni si jej většinou nepřipouštějí. Snaží se obětavě plnit svoji povinnost a na sebe se přitom moc neohlížejí. Když se hasičů ptáte, zda zažili něco nebezpečného, většinou odpovídají, že ne. A to přesto, že zažívají situace, které by za nebezpečné ostatní považovali.
„Někdy kolem roku 1970 hořelo u pana Blahy. Měl na dvoře šopu a v ní uhlí a to se vznítilo. Hasili jsme to a v tom si pan Blaha vzpomněl, že v šopě jsou plynové bomby. No tak jsme vzali dlouhý drát, udělali na něm oko a bomby se snažili vytáhnout ven a pak je ochlazovali vodou.“
Co Karlovi dalo těch 50 roků u hasičů? Říká, že se od ostatních chlapů lecčemus přiučil, co se hodilo pro život. Zažil ještě generace těch předválečných hasičů.
Co se mu u hasičů líbí?
„Přesto, že mezi hasiči dochází ke generačním neshodám, vždycky se pak dají dohromady a všechny akce se zajistí a klapne to. Není v Bojkovicích taková organizace, která by tak dlouho dokázala všechno zvládat a v takovém rozsahu. Možná je to tím, že hasiči pořád dělají službu pro druhé, nedělají to pro sebe. Nejde jenom o hašení. Kolik užitečné práce pro obec udělali. Bourali jsme třeba staré domy a spoustu práce ve zbrojnici jsme si udělali sami .“
Když měla přijít nová plošina, bylo potřeba získat větší garáž.. Přístavbu zbrojnice si hasiči museli udělat sami. Antonín Slavíček, tehdejší předseda národního výboru, jim řekl, že peníze na to nemá, ale že materiál zajistí. No tak si tu přístavbu garáže a místností nad ní udělali sami. Třeba vazbu dělal otec Karla Polanského. Na zemi měli udělaný profil, nařezalo se to, chlapi to pak vytáhli na vrch.
„Ke stotřicátému výročí přeji sboru, aby získal novější, modernější vozidlo, které by dobře sloužilo i reprezentovalo. Aby se výjezdy obešli bez úrazů a bez nehod. Aby hlavně mladí neblbli, dávali pozor a neriskovali. Je lepší dojet raději o pět minut později, než mít na svědomí nějaké lidi.“
Za svou činnost u Sboru dobrovolných hasičů obdržel celou řadu vyznamenání:
Vzorný požárník, Za příkladnou práci, Za věrnost (10, 20, 30, 40 let), Medaile sv. Floriána.